SZYBKI NIE ZNACZY SZYBKO MYŚLĄCY. DECYZYJNOŚĆ W PIŁCE NOŻNEJ.

„Szybkość w piłce nożnej jest niezwykle istotną zdolnością. Jednak to szybkość myślenia, podejmowania decyzji czy szybkość reakcji spowoduje, że zawsze będziesz miał przewagę nad przeciwnikiem .” ~ Samuel Eto’o

„Szybkość w piłce nożnej jest niezwykle istotną zdolnością. Jednak to szybkość myślenia, podejmowania decyzji czy szybkość reakcji spowoduje, że zawsze będziesz miał przewagę nad przeciwnikiem .” ~ Samuel Eto’o

Szybkość podejmowania decyzji jest mocno związana z psychologią sportu. Dlaczego? Ciągle zmieniające się sytuacje na boisku wymagają od zawodnika jak najszybszych reakcji, ich przetworzenia, przewidywania i w końcu trafnie podjętej decyzji. To wszystko dzieje się w ułamkach sekund, od których zależy tak wiele w trakcie meczu. Cały ten proces zaczyna się w głowie sportowca i to ona, poprzez odpowiednie rozpoznanie bodźca, pobudza ciało do danego zachowania. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o elementy, które mogą kształtować czas reakcji, percepcję i przede wszystkim pewność siebie w podejmowaniu boiskowych decyzji.

Osiągnięcie sukcesu w sporcie nie wiąże się tylko z przygotowaniem technicznym, taktycznym oraz motorycznym. Podczas rozgrywanych zawodów ciało i umysł zawodnika zostają wystawione na próbę, w której codziennie ćwiczone komponenty gry muszą kompleksowo działać w warunkach presji.

Ciało reaguje na polecenia mózgu, ale co dzieje się wcześniej?

Pierwszym zachowaniem sportowca w danej akcji jest ocena sytuacji, ruchu przeciwnika i reakcji kolegów z drużyny. Oceny tej można dokonać tylko przy odpowiedniej obserwacji boiska i wysokim poziomie percepcji zawodnika. Po percepcji następuje antycypacja – należy przewidzieć co zrobi rywal, w jaki sposób zachowają się zawodnicy mojej drużyny i jaki będzie dalszy rozwój akcji. Przewidywanie, podobnie jak np. u kierowców, często determinuje doświadczenie zawodnika. Im częściej zawodnik znajdował się wcześniej w danej sytuacji, tym łatwiej przewiduje jej dalszy przebieg. Doświadczenie zdobywa się głównie w grach, dlatego tak ważny jest ich udział w procesie treningowym. Podczas gry pojawia się szereg bodźców, które często powielane pozwalają rozwijać antycypację. Na koniec następuje podjęcie decyzji, czyli jak najtrafniejsze oszacowanie bodźców i działanie. W zależności od poziomu zawodnika, a także od jego pozycji, gracze podejmują decyzje mniej lub bardziej ryzykowne, które mogą zakończyć się błędem. W momencie popełnienia błędu przez gracza, kluczowe jest jego dalsze utrzymanie pozytywnego nastawienia i wysokiego poziomu koncentracji.

Czas reakcji zawodnika również zostaje często wystawiony na próbę podczas nowych i niespodziewanych sytuacji na murawie. Wydłużający się czas myślenia często dekoncentruje gracza. Z tych wielokrotnych sekundowych momentów składa się 90 minutowe spotkanie, w którym dwie drużyny z równie dobrze przygotowanymi zawodnikami dążą do tego samego celu. Często właśnie te ułamki sekund połączone z trafnymi decyzjami decydują o końcowym rezultacie.

Jak widać proces decyzyjności jest złożony. Wpływa na to wiele czynników, takich jak koncentracja, pewność siebie, nastawienie czy kreatywność. Formy i środki treningowe powinny łączyć ze sobą wszystkie te elementy i tworzyć nawyki, które doskonalą szybkość reagowania i przewidywania. Ważne jest stworzenie zawodnikowi odpowiednich warunków do rozwoju wspomnianej już kreatywności w rozgrywaniu akcji, co zwiększa jego pewność siebie. Zadania treningowe powinny być definiowane w otwartych formach, dzięki czemu zawodnik ma możliwość wyboru odpowiedniej opcji rozegrania czy zakończenia akcji, stawiając na szali ryzyko z korzyścią jaką może uzyskać. Kompleksowe połączenie ćwiczeń technicznych, taktycznych, mentalnych i motorycznych pozwoli ukształtować u zawodników decyzyjność w sposób naturalny, co przyspiesza adaptację do warunków meczowych.

„Im więcej od siebie dajesz – tym więcej dostajesz” – ta zasada działa przede wszystkim w sporcie. Ciężką pracę na treningach warto wesprzeć mentalnymi narzędziami, aby wzmocnić odporność psychiczną i pozostałe umiejętności, które wiążą się z podejmowaniem decyzji w trudnych sytuacjach. Mecz od momentu rozgrzewki do ostatniego gwizdka sędziego jest sytuacją, która wymaga wysokiej wytrzymałości psychicznej. Najważniejsza jest świadomość zawodnika i trenera w definiowaniu celów i analizie każdego meczu czy treningu. Dzięki znajomości pojęć –  pozytywów i negatywów gry – łatwo je przekształcić na cele procesowe, aby doskonalić swoje zdolności i kontrolę sytuacji. Istnieje wiele metod pracy mentalnej, które są indywidualnie przygotowywane dla zawodnika, ale najlepsze rezultaty osiąga się implementując trening mentalny z całościowym systemem treningowym.

Przykładowe środki treningowe budujące proces decyzyjny u zawodników będą pokazane podczas I Międzynarodowej Konferencji Piłkarskiej FOOTBALL LAB WORKSHOP 2017.

Dominika Kuchta – psycholog sportu

Mariusz Paszkowski – współtwórca Laboratorium Futbolu